Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Pieczę zastępczą organizuje powiat. Sprawowana jest w dwóch formach: rodzinnej i instytucjonalnej. Piecza rodzinna świadczona jest w rodzinach zastępczych i rodzinnym domu dziecka.
Wszelkie zasady funkcjonowania rodzinnej pieczy zastępczej uregulowane są w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2024 roku, poz. 177 z późn. zm.).

Co to jest rodzina zastępcza?

Rodzina zastępcza zapewnia opiekę i wychowanie dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. W wypełnianiu swoich funkcji kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku warunki rozwoju i wychowania odpowiednie do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju, w tym:
• odpowiednie warunki bytowe,
• możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego,
• możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka,
• możliwość właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
• odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:

1) Rodzina zastępcza:

a) spokrewniona, wstępnymi lub rodzeństwem dziecka;
b) niezawodowa;
c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna.

2) Rodzinny dom dziecka.

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:

1) 785 zł miesięcznie- w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;

2) 1189 zł miesięcznie- w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.